Polska literatura od dawna cieszy się dużym zainteresowaniem na świecie. Wiele znaczących dzieł polskich pisarzy doczekało się ekranizacji w reżyserii wybitnych twórców zagranicznych. Te adaptacje pozwoliły utworom polskich autorów dotrzeć do szerokiej publiczności, zdobyć uznanie krytyków i zapisać się na kartach historii kina.
Adaptacje prozy Henryka Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz, laureat literackiej Nagrody Nobla, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich pisarzy na świecie. Jego monumentalne powieści historyczne, takie jak "Quo Vadis", "Potop" czy "Ogniem i mieczem" poruszały wyobraźnię czytelników na całym świecie. Nic więc dziwnego, że doczekały się ekranizacji wyreżyserowanych przez uznanych twórców filmowych.
"Quo Vadis" w reżyserii Mervyna LeRoya (1951)
Hollywoodzka superprodukcja na podstawie najpopularniejszej powieści Sienkiewicza. Reżyser LeRoy stworzył barwny, pełen rozmachu obraz starożytnego Rzymu z udziałem gwiazd kina: Roberta Taylora, Deborah Kerr i Petera Ustinova. Film zebrał pochlebne recenzje i był nominowany do ośmiu Oscarów.
"Potop" w reżyserii Jerzego Hoffmana (1974)
Jedna z najdroższych produkcji w historii polskiego kina - widowisko historyczne nakręcone z ogromnym rozmachem przez Jerzego Hoffmana. W rolach głównych wystąpili Daniel Olbrychski jako Andrzej Kmicic i Małgorzata Braunek jako Oleńka. Film przyciągnął do kin ponad 30 milionów widzów.
"Ogniem i mieczem" w reżyserii Jerzego Hoffmana (1999)
Kolejna adaptacja prozy Sienkiewicza w reżyserii Jerzego Hoffmana, tym razem nakręcona z myślą o ryku międzynarodowym. W anglojęzycznej obsadzie znaleźli się m.in. Steven Seagal, Krzysztof Kolberger i Izabella Scorupco. Mimo gigantycznego budżetu, film nie powtórzył sukcesu "Potopu".
Ekranizacje powieści Bolesława Prusa
Bolesław Prus, autor "Lalki" uznawanej za jedną z najwybitniejszych polskich powieści realistycznych, również doczekał się ekranizacji swoich utworów wyreżyserowanych przez wybitnych twórców polskiego kina.
"Lalka" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa (1968)
Arcydzieło Wojciecha Jerzego Hasa na podstawie powieści Prusa. Mistrzowska adaptacja, wnikliwie oddająca atmosferę Warszawy drugiej połowy XIX wieku. W rolach głównych Mariusz Dmochowski jako Stanisław Wokulski i Joanna Żółkowska jako Izabela Łęcka. Film był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.
"Emancypantki" w reżyserii Janusza Majewskiego (1960)
Klasyka polskiej komedii filmowej nakręcona na podstawie noweli Prusa pod tym samym tytułem. Zabawna i ciepła opowieść o perypetiach trzech sióstr marzących o niezależności. W rolach głównych Kalina Jędrusik, Barbara Kwiatkowska i Iga Cembrzyńska.
"Faraon" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza (1966)
Monumentalna superprodukcja Kawalerowicza, obficie nagrodzona na festiwalach filmowych. Opowieść o władzy i miłości osadzona w realiach starożytnego Egiptu. Główne role zagrali Jerzy Zelnik, Barbara Brylska i Piotr Fronczewski. Film był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.
Adaptacje prozy noblistów
Polscy nobliści - Władysław Reymont i Stefan Żeromski - również mają na koncie ekranizacje swoich najważniejszych utworów wyreżyserowane przez wybitnych twórców polskiego i światowego kina.
"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego w reżyserii Filipa Bajona (2001)
Głośna ekranizacja jednej z najważniejszych polskich powieści w reżyserii Filipa Bajona z Grzegorzem Małeckim w roli głównej. Film, choć nie przypadł widzom do gustu, zebrał pozytywne recenzje krytyków i zdobył kilka prestiżowych nagród.
"Chłopi" Władysława Reymonta w reżyserii Jana Rybkowskiego (1973)
Obraz na podstawie reprezentatywnej powieści Reymonta, laureata literackiej Nagrody Nobla. Zdjęcia do filmu realizowano w skansenie w Sieradzu, aby jak najwierniej oddać realia wsi z przełomu XIX i XX wieku. W rolach głównych Franciszek Pieczka i Anna Ciepielewska.
"Ziemia obiecana" w reżyserii Andrzeja Wajdy (1975)
Klasyczna adaptacja głośnej powieści Reymonta w reżyserii Andrzeja Wajdy. Film opowiada historię trzech przyjaciół budujących kariery w przemyśle włókienniczym Łodzi przełomu XIX i XX wieku. Obsada: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn.
Ekranizacje utworów Witolda Gombrowicza
Witold Gombrowicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX wieku, ma na koncie kilka uznanych ekranizacji wyreżyserowanych zarówno przez twórców polskich, jak i zagranicznych.
"Trans-Atlantyk" w reżyserii Witolda Lesiewicza (1966)
Pierwsza ekranizacja głośnej powieści Gombrowicza w reżyserii Witolda Lesiewicza z Danielem Olbrychskim w roli głównej. Film nie zachwycił krytyków, ale przeszedł do historii jako jedna z niewielu ekranizacji tego wybitnego pisarza.
"Ferdydurke" w reżyserii Jerzego Skolimowskiego (1991)
Kontrowersyjna adaptacja kultowej powieści Gombrowicza w reżyserii Jerzego Skolimowskiego. W roli głównej obsadzono Roberta Więckiewicza. Film miał swoją premierę na festiwalu w Wenecji, gdzie zdobył Srebrnego Lwa.
"Pornografia" w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego (2003)
Ostatnia powieść Gombrowicza w ekranizacji Jana Jakuba Kolskiego z Krzysztofem Majchrzakiem i Katarzyną Figurą w rolach głównych. Mroczny i przekorny obraz polskiej wsi lat 40., który zdobył uznanie krytyków na festiwalu w Gdyni.
Adaptacje prozy Bruno Schulza
Bruno Schulz, genialny prozaik, również doczekał się kilku znaczących ekranizacji, które wizualizują jego niezwykły, oniryczny świat.
"Sanatorium pod Klepsydrą" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa (1973)
Artystyczna adaptacja opowiadań Schulza w konwencji snu, która przyniosła Hasowi międzynarodową sławę. Surrealistyczne, poetyckie dzieło było polskim kandydatem do Oscara i zdobyło wiele nagród na światowych festiwalach.
"Opowieści z dzikich pól" w reżyserii Katarzyny Kozyry (1995)
Awangardowa etiuda filmowa Katarzyny Kozyry na motywach "Sklepów cynamonowych" Schulza. Film był prezentowany na wielu prestiżowych festiwalach i zdobył uznanie środowiska artystycznego.
"Ulica Krokodyli" w reżyserii Wojciecha Marczewskiego (1976)
Czarno-biała etiuda Marczewskiego, będąca hołdem dla twórczości Schulza. Surrealistyczny film poetycki nawiązujący klimatem do animacji z lat 20. i 30. Zdobył nagrodę na festiwalu w Mannheim.
Ekranizacje dzieł Stanisława Lema
Stanisław Lem, wybitny pisarz science fiction, ma na koncie kilka znakomitych ekranizacji swoich utworów w reżyserii uznanych twórców polskich i radzieckich.
"Solaris" w reżyserii Andreja Tarkowskiego (1972)
Kultowa już adaptacja powieści Lema w reżyserii rosyjskiego mistrza kina Andreja Tarkowskiego. Poetycka opowieść science fiction, która zdobyła Grand Prix na festiwalu w Cannes i ugruntowała pozycję Lema na świecie.
"Test pilota Pirxa" w reżyserii Marka Piestraka (1978)
Pierwsza ekranizacja cyklu o przygodach Pilota Pirxa w reżyserii Marka Piestraka. W roli głównej wystąpił Sergej Desnitsky. Film zebrał przychylne recenzje i był prezentowany na festiwalach.
"Kongres futurologiczny" w reżyserii Andrzeja Wajdy (2013)
Najnowsza i najbardziej spektakularna ekranizacja prozy Lema w reżyserii Andrzeja Wajdy. Futurystyczna animacja łącząca grę aktorską z efektami CGI. Obsypana nagrodami na polskich i międzynarodowych festiwalach.
Podsumowanie
Ekranizacje dzieł wybitnych polskich pisarzy pozwoliły zaprezentować ich twórczość szerokiej publiczności na całym świecie. Dzięki tym adaptacjom, wyreżyserowanym przez uznanych twórców filmowych, polska literatura na trwale zapisała się w historii kina. Od monumentalnych hollywoodzkich superprodukcji po awangardowe, artystyczne etiudy - te filmy unaoczniły ponadczasowość i uniwersalność wielkich dzieł polskiej prozy. Pozostają istotnym elementem polskiego i światowego dziedzictwa kulturalnego.
Tagi
Udostępnij
